Wat zijn nu typische instrumenten om blues te spelen? Zet maar een paar oude blues nummers op, en je komt er al snel achter. Gitaar en mondharmonica voeren de boventoon en zijn de meest gebruikte instrumenten, zeker bij het ontstaan van de bluesmuziek. Het zijn dan ook redelijk goedkope, handzame instrumenten waarmee je veel expressie kunt tonen, perfect voor de blues. In deze blog beschrijven we de vijf meest gebruikte muziekinstrumenten bij de blues.
1. Hohner Blues Harp, mondharmonica voor blues
De blues harp is een diatonische mondharmonica die veel gebruikt wordt in bluesmuziek. Vooral de Hohner blues harp is erg bekend. Het Duitse mondharmonicabedrijf begon al in 1866 haar mondharmonica’s naar de Verenigde Staten te exporteren en de blues harp was toonaangevend vanaf het ontstaan van de blues.
De Hohner blues harp werd razend populair omdat het een erg goedkoop en handzaam muziekinstrument was, en zodoende een muziekinstrument bespelen mogelijk maakte voor de armen. Daarbij is een mondharmonica uitstekend geschikt om, als je de juiste technieken leert, enorm veel emoties in je spel te leggen. Doormiddel van noten afbuigen en vibraties kun je net als bij (slide) gitaarklanken creëren die erg dicht bij de menselijke (zang)stem liggen.
De (Hohner) blues harp heeft tien gaatjes waardoor je, doormiddel van zuigen en blazen, verschillende tonen kunt maken. Het bereik van de blues harp is drie octaven en heeft negentien noten. Doormiddel van ‘benden’ kunnen nog meer noten worden gespeeld.
Je hebt de blues harp in verschillende toonsoorten waarvan je dan de diatonische toonladder kunt spelen. In blues wordt meestal gekozen om een blues harp van een kwart hoger dan de toonsoort van het nummer te gebruiken. Je speelt dan bijvoorbeeld met een A-blues harp over een blues in E. Zo ontstaat de mixolydische toonladder, een majeurladder met een klein septiem. Andere blue notes, zoals de kleine terts, maak je door noten te ‘benden’.
Blues harp technieken:
- Benden: hierboven hebben we het al een paar keer over deze techniek gehad en deze techniek is ook zeer belangrijk om te beheersten als je blues wilt spelen. Het is een gevorderde techniek die vrij moeilijk is om te leren. Door de positie van je tong in je mondholte te veranderen terwijl je zuigt kun je het rietje in de blues harp verbuigen en de toon lager laten klinken. Je kunt dit vergelijken met inademend fluiten en de toon laten zakken. De techniek is belangrijk voor zowel het ‘slide’ effect als het kunnen spelen van de juiste blue notes.
- Handvibrato: Door de blues harp af te dekken met je handen en vervolgens je handen snel open en dicht te doen kun je een vibrato-effect creëren.
- Keelvibrato: Bij het keelvibrato wordt er een vibrato gecreëerd door de luchtstroom in je keel al te laten vibreren.
- Warble: je beweegt snel tussen twee gaatjes van de blues harp terwijl je zuigt of blaast.
- Dubbele Tongslag of train-effect: door ‘tjoeke’ te zeggen terwijl je snel in- en uitademt op een of meerdere noten.
- Train whistle: de handen vouw je dicht rond de blues harp en gaan weer open. Samen met je mond creëer je en soort wah-wah effect.
- Overbends: Het is mogelijk om op gaatje 1, 4, 5 en 6 een overblow, en op gaatje 7, 9 en 10 een overdraw te doen. Door het blaasrietje te buigen bij de overblow of het zuigriet te buigen bij de overdraw komt er een punt waar het riet stil gaat staan en geen geluid meer maakt. Door precies de goede druk te geven gaat het zuigrietje dat onder het stilstaande blaasrietje zit vibreren. Dit produceert het geluid van een overblow. Laat je het zuigrietje stilstaan en vervolgens het blaasrietje klinken dan doe je een overdraw. Het is een zeer moeilijke blues harp techniek.
Blues Harp Microfoon
Blues Harp spelers gebruiken meestal een speciale mondharmonica-microfoon. De bekendste is de Shure 'Green Bullet' (Shure 520DX). Deze microfoon is speciaal ontwikkeld voor de mondharmonica en geeft, zeker samen met een buizenversterker, een prachtig scheurend vintage geluid.
2. Blues met de Fender Stratocaster
De Fender Stratocaster is een populaire elektrische gitaar voor bluesmuziek geworden door zijn mooie heldere klank. Vooral voor de bekende ‘Texas blues’ wordt de Stratocaster veel gebruikt.
Gitaristen als Buddy Guy, Stevie Ray Vaughan en Eric Clapton speelden hun blues hier veelvuldig op en hebben zo bijgedragen aan de definitie van dit typische blues geluid.
De Fender Stratocaster geeft niet alleen een mooi helder geluid, ook is het een zeer comfortabele gitaar om op te spelen. De hals is perfect om diepe bends te maken en ook is de Strat een echt ‘werkpaard’ en erg stevig gebouwd. Bluesgitaristen spelen vaak intens en hard, wat voor de Fender Stratocaster geen enkel probleem is.
Stratocaster tremolo-arm voor blues-vibraties
De Stratocaster is ook voorzien van een tremolo-arm. Hiermee kunnen mooie vibrato’s worden gecreeerd waardoor je nog meer expressie en dynamiek in je blues kunt aanbrengen. Met de tremolo-arm bestuur je de brug van de gitaar. De brug kun je zo heen en weer bewegen waardoor de snaren van de gitaar losser of strakker komen te staan. Het vibrato-effect ontstaat dus door de tonen omhoog en omlaag te laten vibreren.
Stratocaster Single-coils voor een sprankelende blues-sound
De Fender Strat maakt gebruik van (meestal) drie enkelspoelselementen. Deze single coils geven een helder en sprankelende ‘bell-tone’ die erg populair is bij vooral Texas- en Chicagoblues. De Strat is ook populair bij bluesgitaristen door zijn veelzijdigheid. Door de pick-ups op drie verschillende plekken en bijbehorende toonknoppen onstaan er ontzettend veel mogelijkheden en een breed scala aan klanken.
3. Blues met een Gibson Les Paul
Naast de Fender Stratocaster is ook de bekende Gibson Les Paul omarmt door veel bluesmuzikanten en is ook één van de meest gebruikte muziekinstrumenten in dit genre. In de beginjaren met zijn P90’s en later met de humbuckers geeft de Les Paul een zeer warme klank met veel sustain die door veel bluesmuzikanten wordt gewaardeerd.
Welke bluesmuzikanten spelen op een Gibson Les Paul?
De bluessound met Gibson Les Paul is mede gedefinieerd door o.a. BB King, die vooral in de early years meestal op een Les Paul speelde. Ook Gary Moore en Peter Green zijn gitaristen die in de Gibson Les Paul hun ideale blues-gitaar vonden.
De warme bluesklanken van de Gibson Les Paul humbuckers
De Gibson Les Paul is over het algemeen uitgerust met twee humbuckers (dubbelspoelselementen) die een zeer volle en warme klank geven. Ook kan de gitaar flink scheuren en geeft veel sustain waardoor deze enorm geschikt is voor de meer bluesrock stijl zoals bijvoorbeeld die van Gary Moore.
De veelzijdige bluesklanken van de Les Paul
Het is verrassend hoe veelzijdig een Gibson Les Paul is en hoeveel verschillende klanken je uit zo’n gitaar kunt halen. Met weinig overdrive krijg je er een fantastische cleane maar warme Freddie King achtige sound uit, terwijl de humbuckers en body van de gitaar ook goed zijn voor de echte huilende solo’s met veel sustain a la Gary Moore. En alles daartussen in.
Al met al kunnen we concluderen dat de Gibson Les Paul bij het grote publiek het meest bekend staat als rockgitaar, maar bluesgitaristen weten dat de Les Paul met zijn veelzijdigheid ook erg goed geschikt is voor het spelen van blues en zodoende past de Les Paul ook in dit rijtje met meest gebruikte muziekinstrumenten bij de blues.
4. Martin D-28 akoestische blues
De Martin D-28 is één van de bekendste en populairste akoestische gitaren ter wereld. Zijn krachtige, volle en resonerende klank maakt het ook een geweldige keuze voor bluesmuziek en is daarom ook één van de meest gebruikte instrumenten.
De akoestische dreadnough gitaar wordt al meer dan 80 jaar door de C.F. Martin & Companygeproduceerd en is zodoende ook al op duizenden blues nummers te horen. Zowel de klank als de bespeelbaarheid van de massief houten gitaar maakt het een populaire keuze in eigenlijk alle muziekgenres.
Bluesartiesten met en Martin D-28
Er zijn talloze bluesgitaristen die een Martin D-28 bezitten. Taj Mahal is bijvoorbeeld een blues-artiest die veelvoudig was te zien met een D-28 maar ook fingerpicking bluesgitarist Doc Watson speelde veel op deze iconische Martin.
5. Resonator gitaar
Een gitaar die ook veel wordt gebruikt bij blues is de resonatorgitaar. Zeker in combinatie met een slide, een glazen of metalen buis die om de vinger wordt geschoven en waarmee de traditionele glijdende en huilende klank wordt gemaakt. Oorspronkelijke bluesmuzikanten gebruikten hier een ‘bottleneck’ (glazen flessenhals) voor.
De resonatorgitaar, die ook vaak dobro wordt genoemd naar één van de bekendste merken, is een akoestische gitaar waarbij het geluid wordt versterkt door metalen schijven of kegels in de klankkast. Dit systeem was een uitkomst in de tijd dat elektrische gitaren nog niet bestonden en het geluid van akoestische gitaren vaak te zacht was om mee op te treden.
Bij Music All In hebben we een uitgebreide collectie resonator-gitaren, o.a. van het prachtige merk Recording King dat zich vooral richt op retro-folkinstrumenten. Ook vind je resonatorgitaren regelmatig op onze uitgebreide tweedehands muziekinstrumentenpagina. Uiteraard zijn alle (tweedehands) muziekinstrumenten ook te zien en proberen bij onze muziekwinkel in Noordwijk aan Zee.
