Zoals je misschien in de blog 'hoe stem je een gitaar' hebt gelezen wordt normaal gesproken een gitaar gestemd naar E-A-D-G-B-e. Een Aap Die Geen Bananen eet. Toch zijn er door de jaren heen gitaristen geweest die geen genoegen namen met deze stemming. Ze kozen ervoor de snaren naar andere noten te stemmen om zo alternatieve akkoorden en riffs mogelijk te maken. Zo werd de zogenoemde Scordatura (het wijzigen van de normale snaarstemming bij een snaarinstrument) geïntroduceerd bij gitaristen. In deze blog lopen we door een paar van deze alternatieve gitaarstemmingen om jou inspiratie te geven om ook meer uit je (elektrische) gitaar te halen.

Om het overzichtelijk te houden houden we de volgende categorisering voor alternatieve gitaarstemmingen aan:

• Verlaagde stemmingen
• Verlaagde standaard stemmingen
• Open stemmingen
• Regelmatige stemmingen
• Speciale stemmingen

Wat zijn verlaagde stemmingen?

Verlaagde stemmingen (dropped tunings) is de kleinste aanpassing van de standaard stemming en wordt veel gebruikt in rock en metal muziek. Hierbij wordt de lage E snaar omlaag gestemd. Veelal wordt er dan gekozen om deze als D te stemmen (D-A-D-G-B-e). In deze stemming vormen de onderste drie snaren een powerchord wanneer je ze op dezelfde fret speelt. Voorbeelden van nummers waarin deze stemming gebruikt wordt zijn Killing In The Name van Rage Against The Machine of Even Flow van Pearl Jam.

Maar het blijft niet altijd bij D. De 'dropped C' stemming (C-A-D-G-B-e) is niet zo populair als 'dropped D', maar wordt ook gebruikt. Hierbij wordt de lage E snaar nog lager gestemd, waardoor je bijna in het basregister komt. Daardoor zou je denken dat deze stemming alleen in rock en metal gebruikt wordt. Maar deze stemming is ook te horen in John Mayer's Neon. 

Er zijn geen regels over hoe laag je de lage E zou moeten stemmen. De grens is waar jij het niet meer mooi vindt klinken. Dropped B (B-A-D-G-B-e), Dropped A (A-A-D-G-B-e) zou allemaal kunnen. Maar als je dit vaak zou willen spelen, kan je misschien beter een 7-snarige gitaar gebruiken.

Wat zijn verlaagde standaard stemmingen?

Bij verlaagde standaard stemmingen (dropped standard tunings) wordt niet alleen de lage E snaar omlaag gestemd, maar alle snaren. De intervallen tussen de snaren wordt dan wel hetzelfde gehouden, zodat je geen andere vingerzettingen hoeft te leren om akkoorden te spelen. Wanneer je gitaar bijvoorbeeld in 'D standard' (D-G-C-F-A-d) gestemd staat en speelt wat normaal gesproken een 'G' akkoord zou zijn, is dit nu een F akkoord. Hier kan je ook zelf kiezen hoe laag je wilt gaan.

Veel bands kiezen er voor om dit te combineren met een dropped tuning. 'Dropped C in D standard' wordt dan (C-G-C-F-A-d). Dit wordt bijvoorbeeld gebruikt door System Of A Down voor de nummers Chop Suey en B.Y.O.B. Een ander alternatief dan je gitaar lager stemmen is het gebruik van een bariton gitaar. Deze staan vaak in 'B standaard' (B-E-A-D-F#-B) gestemd en zijn hier ook speciaal voor ontworpen met een langere hals. 

Wat zijn open stemmingen?

Wanneer je gitaar in een open stemming staat betekent dit dat wanneer je geen enkele fret speelt, je een akkoord speelt. Wanneer je alle snaren open laat, hebben ze allemaal een noot die in een akkoord zit. De meest gebruikte open stemmingen zijn 'open D' (D–A–D–F♯–A–D), 'open C' (C–E–G–C–E–G), en 'open G' (D–G–D–G–B–D). Het voordeel van dit soort tunings is dat je makkelijk met een slide akkoorden kan spelen. Het zal je ook niet verbazen dat dit soort stemming veel in blues muziek gebruikt wordt. Maar ook in rock zijn deze alternatieve stemmingen overgenomen. Keith Richards van The Rolling Stones gebruikt bijvoorbeeld 'open G' voor het nummer Start Me Up. 

Natuurlijk hoeft het niet een majeur akkoord te zijn. Je kan ook mineur akkoorden kiezen om je gitaar naar te stemmen. Het is namelijk makkelijker om een majeur akkoord te spelen wanneer je in een mineur stemming staat dan andersom. Wederom zijn er geen regels wat wel en niet kan. Je kan elk akkoord kiezen om naar te stemmen. Als je bijdehand wilt zijn, zou je kunnen zeggen dat de standaard stemming (E-A-D-G-B-e) eigenlijk de 'open Em7add11' stemming is.

Welke regelmatige stemmingen zijn er?

Een belangrijk kenmerk van de standaard stemming is dat de intervallen tussen alle snaren niet gelijk zijn. Tussen de G en de B snaar zit een interval van een grote terts en tussen de rest zijn de intervallen een reine kwart. Regelmatige stemmingen kiezen één interval die tussen elke snaar zit. Deze zijn voornamelijk geliefd bij jazzgitaristen, zoals Tom Quayle, omdat het modulaties makkelijker maakt. Akkoorden kunnen namelijk zowel diagonaal als verticaal over de toets worden verplaatst. De meest voorkomende intervallen voor regelmatige stemmingen zijn de volgende:

• 3 Halve tonen: Kleine terts stemming (bijv. C-D♯-F♯-A-C-D♯)
• 4 Halve tonen: Grote terts stemming (bijv. G♯-C-E-G♯-C-E)
• 5 Halve tonen: Reine kwart stemming (bijv. E-A-D-G-C-F)
• 6 Halve tonen: Tritonus stemming (bijv. C-F♯-C-F♯-C-F♯)
• 7 Halve tonen: Reine kwint stemming (bijv. C-G-D-A-E-B)

Welke speciale stemmingen worden er gebruikt?

Stemmingen hoeven niet gegrond te worden op akkoorden en intervallen. Sommige gitaristen deden gewoon maar wat en stuitte per ongeluk op iets dat werkte. Lou Reed van The Velvet Underground kwam zo op de Ostrich stemming. Bij deze zijn alle snaren naar dezelfde toon gestemd, bijvoorbeeld (E-E-e-e-e'-e'). De band Sonic Youth kon er ook wat van. Zij bezaten honderden gitaren, elk weer op een andere rare manier gestemd. (F#-F#-G-G-A-A), (A-C-C-G-G#-C), (G-G-D-D-G-G) om maar een paar voorbeelden te noemen. Dit bewijst hoe flexibel de gitaar is als instrument. Probeer zelf eens wat uit en misschien vind jij de volgende populaire alternatieve gitaarstemming. 

Waar moet je voor opletten als je nieuwe gitaarstemmingen probeert?

Wanneer je ervoor kiest om je gitaar in een alternatieve stemming te zetten, is het belangrijk dat je de goede snaren gebruikt. Niet elke snaar kan het aan om strakker gespannen te worden dan in de standaard stemming. Ook klinkt niet elke snaar even goed wanneer de spanning verlaagd wordt. Je kan beter dikkere snaren gebruiken wanneer je gitaar lager wilt stemmen en dunnere snaren wanneer je je gitaar omhoog wilt stemmen. Veel snaarproducenten bieden ook gemixte pakketten die bijzonder geschikt zijn voor dropped tunings, zoals de Ernie Ball Skinny Top Heavy Bottom. Deze hebben een dikkere omwonden snaren zodat deze omlaag gestemd kunnen worden. De bovenste drie snaren houden dezelfde spanning zodat deze blijven aanvoelen zoals je gewend bent.