Een gitaar, bas of ukulele stemmen met een stemapparaat

Een tuner ofwel stemapparaat is een superhandige, bijna onmisbare accessoire als je gitaar speelt. Zowel voor starters als professionals. Bijna iedere gitarist heeft wel een stemapparaat, ook wel tuner genoemd. Beginners ontbreekt het vaak aan de ervaring om een gitaar op gehoor te stemmen. En voor professionals is het een handige tool om snel je gitaar te stemmen als je bijvoorbeeld op het podium staat of wanneer er geluid om je heen is.

Zoals gezegd is een stemapparaat dus heel handig. Maar als je er nog nooit een hebt gebruikt, kan het nog best ingewikkeld zijn hoe het precies werkt. Bij de meeste stemapparaten zit geen duidelijke Nederlandse of Engelse beschrijving dus daarom deze blog om je uit te leggen hoe het werkt.

Techniek: zo werkt het stemmen

Verschillende soorten stemapparaten

Hoe gebruik ik het stemapparaat

Techniek: zo werkt het stemmen met een stemapparaat

Zoals je wellicht al weet bestaat geluid uit trillingen. Ook wel frequenties of geluidsgolven genoemd. Hoe langzamer de trilling des te lager het geluid. En hoe sneller de trilling hoe hoger het geluid. En zo werkt het dus ook bij een snaar van een gitaar, bas of ukulele. Hoe sneller de snaar trilt hoe hoger  het geluid. Dus wanneer je een snaar strakker draait wordt het geluid hoger. Draai je de snaar losser, dan wordt het geluid lager.

Stemapparaten vangen op verschillende manieren geluid op. Clip-on tuners bevestig je op de kop van je instrument. Deze vangt de trilling op via een sensor. Er zijn ook stemapparaten die het geluid opvangen van je instrument via een microfoon. En daarnaast zijn er tuners die een elektrisch signaal opvangen via een input. Deze wordt bijvoorbeeld veel gebruikt op het podium bij elektrische gitaren en bassen. 

Verschillende soorten stemapparaten en tuners

Een clip on tuner is een stemapparaat wat je op de headstock (kop) van je instrument plaatst. Via een sensor vangt deze de trilling op van de snaar. Clip-on tuners zijn vaak klein en hebben een klein display. Ze zijn ideaal om de gitaar snel te stemmen en je kunt ze makkelijk laten zitten tijdens het spelen. Ze zitten niet in de weg.

Een traditioneel stemapparaat vangt het geluid van de snaar op via een microfoon of via een elektrisch signaal bij een elektrische gitaar. Deze stemapparaten zijn vaak wat groter en door het grotere display kun je nauwkeuriger stemmen. Deze tuners hebben vaak ook meerdere functies. Bijvoorbeeld stemmen in een andere toonsoort.

Bij gitaristen on stage is de pedaltuner vaak een populaire keuze. Deze tuners hebben dezelfde vorm als een gitaareffect pedaal. Hierdoor kun je ze makkelijk in je pedalen kist kwijt en kan een gitarist op podium de tuner bedienen met zijn/haar voet.

Belangrijk om te weten bij de keuze van een tuner is:

• Clip-on stemapparaat: werkt op alle gitaren, bassen, ukulele’s en banjo’s, etc.
• Stemapparaat met microfoon: werkt alleen op akoestische instrumenten
• Stemapparaat met input: werkt alleen bij elektrische instrumenten die je kunt aansluiten op de tuner.

Stemapparaten met een microfoon worden meestal ook met een input uitgerust, zodat ze in alle situaties te gebruiken zijn.

Ga je een Ukulele kopen, een western gitaar, basgitaar of welke ook, koop er dan gelijk een tuner bij. Als je er nog geen een hebt. Wij nemen de juiste voor jou natuurlijk mee in het advies als je bij ons je gitaar of stemapparaat komt kopen! 

Hoe gebruik je een stemapparaat?

Wanneer je het stemapparaat aanzet zie je een aantal dingen op het display staan. Als eerste kies je de stemfunctie. Deze wordt vaak weergegeven in losse letters die aangeven welk instrument je gaat stemmen:

C – Chromatisch: Deze functies pakt alle noten die er zijn en je kunt je snaar dus in iedere noot stemmen

G – Gitaar: Wanneer je deze functie kiest pakt de tuner alleen de 6 gitaar noten EADGBE

B - Basgitaar: Pakt alleen de 4 basgitaar noten EADG

U – Ukulele: Pakt alleen de 4 ukulele noten GCEA (lees ook het artikel 'Hoe stem je een Ukulele)

V – Viool: Pakt alleen de 4 noten van een viool GDAE

Aantal Hertz

Op sommige stemapparaten zie je ook Hz (Hertz) staan. Hier wil je liever niet aankomen want dan veranderen je het ijkpunt. Je stem dus je gitaar hoger of lager, terwijl je stemapparaat alsnog E aangeeft bij de bovenste snaar. Zorg ervoor dat Hz op 440 staat.

Daarnaast zie je een wijzertje welke van links naar recht gaat. Deze gebruik je om de gitaar te stemmen. Staat de wijzer links van het midden, dan is de snaar te laag gestemd. Staat de wijzer naar recht. Dan is de snaar te hoog. Terwijl je aan het stemmen bent zie je de noot waarin je stemt. Je draait de snaar losser of strakker om precies in het midden uit te komen.

Hier een voorbeeld.

Je stemt de bovenste snaar van je gitaar:

• Er staat een grote E in beeld
• Staat de wijzer links dan draai je je de snaar strakker
• Staat de wijzer rechts dan draai je snaar losser
• Maak kleine bewegingen en draai niet hele grote stukken in een keer. Net zo lang totdat de wijzer in het midden staat. Bij sommige tuners wordt het display groen, zodra de snaar zuiver gestemd is. 

Notenschema

Nu kan het ook voorkomen dat de snaar van je gitaar niet correspondeert met de noot op je stemapparaat. De snaar is dan te ver ontstemt. Een stemapparaat geeft de noot aan die de snaar op dat moment is. Je moet dus grotere stukken naar boven of naar beneden stemmen. En hier wordt het wat ingewikkelder. Als je geen kennis van noten hebt is het lastig in te schatten welke kant je op moet draaien. En draai je veel te strak dan springt de snaar kapot.

Gebruik daarom het onderstaande noten schema, aangegeven op een piano. Ook hier geld dat links de lage noten zijn en hoe verder naar recht, des te hoger de noot. Zo kun je zien welke kant je op moet draaien bij het stemmen.

Wanneer je gitaar ver ontstemt is en je weet niet precies welke kant je op moet draaien? Zet dan eerst de modus op C (Chromatisch) nu geeft het stemapparaat alle noten weer. Kijk welke noot je stemapparaat aangeeft en gebruikt het schema hieronder om te zien welke kant je op moet draaien.

Een voorbeeld: Je stemt de tweede snaar van je gitaar. Dit is de A snaar. Je stemapparaat geeft een F aan. We kijken op het schema. Een A is een stuk hoger dan de F. Je draait dus strakker, net zolang totdat het stemapparaat een A aangeeft. Wanneer het stemapparaat een Bb of een B aangeeft zit je te hoog (zoals je op het schema kunt zien). Draai de snaar dus weer losser.

Het lijkt ingewikkeld wanneer je het nog nooit hebt gedaan, maar stemmen met een stemapparaat is echt een stuk makkelijker dan op gehoor. En wanneer je dit een aantal keer hebt gedaan krijg je het al snel onder de knie en gaat het een stuk makkelijker en sneller. Het is in ieder geval goed om te proberen het notenschema te onthouden. Dan kan je het helemaal uit je hoofd.

Mocht je het toch lastig vinden of nog aanvullende vragen hebben over het stemmen van je snaarinstrument? Van klassieke gitaar tot Ukelele Je kunt altijd terecht in onze muziekwinkel in Noordwijk. Onze specialisten doen het graag een keer voor en leggen het je uit.

Video hoe stem je een gitaar

Bekijk ook zeker deze video waarin we laten zien hoe je een gitaar stemt met een stemapparaat.

Een soortgelijke video voor het stemmen van een Ukulele vind je ook op ons YouTube kanaal.