De viool stemmen

Mooie muziek maken begint met een goed gestemd instrument. Maar hoe stem je een viool nou eigenlijk? Allereerst is het handig om te weten in welke noten je de snaren van een viool moet stemmen. Een viool stem je van laag naar hoog in G-D-A en E. De intervallen (afstanden) tussen deze noten noem je kwinten. Je telt steeds 5 noten verder:

G(1) A(2) B(3) C(4) D(5)

D(1) E(2) F#(3) G(4) A(5)

A(1) B(2) C#(3) D(4) E(5)

Doorgaans wordt als eerste de A-snaar gestemd. Dit wordt in de muziektheorie de normaaltoon of stemtoon genoemd. In 1939 is vastgelegd dat die toon de frequentie heeft van 440 hertz. Dit is waar stemapparaatjes ook standaard op staan ingesteld maar let op: deze kun je ook vaak handmatig veranderen. 

De viool Stemmen met een stemapparaat

Een stemapparaatje kortweg stemmer gebruiken is ook meteen de makkelijkste manier om je instrument accuraat te stemmen. Je hoeft immers niet op je eigen gehoor te vertrouwen. Het stemapparaat geeft aan of je hoger of juist lager moet stemmen. 

Je hebt ze in verschillende soorten, vormen en maten maar de meest populaire zijn wel de clip-on stemapparaatjes. Deze zijn zeer klein en zeer accuraat. Door ze op je viool te klemmen werken ze niet (alleen) met een microfoontje maar meten ze direct de trillingen van je instrument. Er zijn ook goede stem-apps voor je smartphone te downloaden!

Zorg er dus wel voor dat je stemapparaat op 440 hertz staat en op het goede instrumenten staat afgesteld. De stemapparaatjes zijn namelijk niet alleen voor viool bedoeld maar ook voor bijvoorbeeld gitaar en basgitaar. Deze instrumenten vergen een andere instelling van het stemapparaat omdat de snaren in andere noten worden gestemd. Wel zo handig dat een stemmer voor verschillende instrumenten gebruikt kan worden. Zoeken naar een stemapparaat viool is dus overbodig. Bekijk hier verschillende stemmers die voor de viool geschikt zijn.

Vaak kun je ook kiezen voor de chromatische modus op je stemapparaatje. Dan herkent het apparaat eigenkijk alle noten en moet je er zelf goed op letten dat het stemapparaatje de goede noten aangeeft. Het maakt in dit geval niet uit welke volgorde van snaren je aanhoudt.

Viool op gehoor stemmen

Als je geen stemapparaatje hebt zul je op je gehoor moeten vertrouwen. Ook zul je een referentie nodig hebben tenzij je een absoluut gehoor hebt. Mensen met een absoluut gehoor kunnen precies horen of een bepaalde toon een A of bijvoorbeeld een Bb is. Zonder absoluut gehoor zul je dus een voorbeeld moeten hebben van de juiste A noot om hier je A-snaar gelijk aan te stemmen.  

De stemvork

Met en stemvork of diapason kun je altijd een perfecte toon horen, meestal dus een A op 440 hertz. Je tikt hem ergens tegenaan en houdt hem bij je oor of zet hem op de klankkast van je viool zodat het geluid versterkt wordt. Zodoende kun je de A snaar zo stemmen dat hij net zo klinkt als de stemvork.

De andere snaren kun je dan weer stemmen door de A-snaar als referentie te gebruiken. Je kunt bijvoorbeeld de noot E spelen op de A snaar en daar dan weer de E-snaar aan stemmen. Of als je je gehoor nog beter traint, kun je de intervallen gaan herkennen. Je weet dan dat de volgende snaar een kwint hoger moet worden en hoe dat moet klinken. 

Een andere manier om een referentienoot te vinden is door hem eerst te spelen op een (goedgestemde) piano of een ander instrument. 

Hoe gaat nu het stemmen zelf?

De vioolsnaren kun je hoger of lager stemmen door aan de stemknoppen aan de kop van de viool te draaien. Door ze strakker te spannen wordt de noot hoger en door ze losser te draaien wordt de noot lager. Violen hebben meestal ook fijnstemmers aan het staartstuk. Hiermee kun je nog makkelijker de juiste noot vinden. Oefenviolen hebben meestal voor elke snaar zo’n fijnstemmer. Professionele violen hebben meestal alleen maar een fijnstemmer voor de E - snaar.

Het grove stemwerk

Gebruik als je begint geen strijkstok maar tokkel de snaren met je vingers. Je hebt dan een hand vrij om te stemmen. Als je gehoor of stemapparaat opmerkt dat de toon die je hoort erg ver verwijderd is van de noot die het moet zijn dan stem je met de stemknoppen. Draai de stemknop altijd eerste een stukje losser, ook als je een hogere noot nodig hebt. Daarna probeer je hem iets in te duwen en rustig de goede kant op te draaien. De stemknopen draai je normaalgesproken naar links voor een lagere spanning en dus lagere noot, en naar rechts voor een hogere spanning en dus een hogere noot. 

Het fijne stemwerk

Als de noot bijna goed is kan je hem nog even wat nauwkeuriger stemmen met de fijnstemmers. Je kunt nu ook je strijkstok gebruiken. Als de noot al aan het begin al maar een minimaal verschil heeft met de noot die het moet worden kun je natuurlijk meteen met de fijnstemmers aan de slag. Als de fijnstemmer helemaal vastgedraaid is kun je deze eerst helemaal los draaien en de snaar dan eerst voorzichtig weer stemmen met de stemknop. 

Vioolsnaren

Lukt het niet goed om jouw viool te stemmen? Moet je continue opnieuw stemmen? Misschien is het dan tijd voor nieuwe vioolsnaren. Kom dan even langs in de winkel, dan kijken we samen of het aan de snaren van je viool ligt, of aan iets anders. We helpen je graag op weg, naar een mooi klinkend, fijn spelend instrumtent!

Een gestemde viool, de mooiste klanken

Hopelijk lukt het je nu om zelf je viool te stemmen. En kun je verder de mooiste klanken en muziek maken. Vragen? Laat hieronder de je reactie achter. Lukt het nog niet? Kom dan eens bij ons langs in de muziekwinkel in Noordwijk, we kijken graag even mee.

Wil je een viool kopen? Cello of een Contrabas, voor elk strijkinstrument ben je hier aan het juiste adres. Ook voor strijkstokken, snaren, muziekboek of accessoires. En voor tweedehands violen, cello's, contrabassen en strijkstokken.  Ok daarvoor ben je natuurlijk van harte welkom. Of je nu net begint of professional bent, we helpen je altijd graag op weg.

Kom eens langs, de koffie in het muziekcafé en onze experts staan voor je klaar. Onze vioolbouwer voor vioolreparatie, snaren vergangen en meer is er vrijwel elke zaterdag, bel even voordat je langs komt, dan weet j het zeker.