Keyboard

De geluiden van een keyboard

Keyboards kunnen worden gebruikt om nummers te componeren of een om een volledig muziekstuk met meerdere instrumenten tegelijk te spelen. Hiervoor kan je verschillende geluiden (Voices) en begeleidingen (Styles) gebruiken. Je vindt keyboards is allerlei verschillende segmenten, van redelijk simpel tot zeer uitgebreid en hoe uitgebreider hoe meer mogelijkheden erop zitten.

De meeste keyboards zijn ook voorzien van een pitch-bend- en een modulatiewiel. Met een pitch-bend kan je een toon naar een andere (hogere of lagere) noot laten glijden. Het modulatiewiel bestuurt de snelheid waarmee je geluid evolueert. Bijvoorbeeld een fluit: deze begint met een vaste noot en krijgt langzaam een tremolo. Deze tremolo, of andere geluidseigenschappen bij andere instrumenten, kan bestuurd worden met het modulatiewiel.

Het keyboard als begeleidingsinstrument

Styles gebruik je om je melodie te laten begeleiden. Met verschillende drumritmes, instrumentaties en tempo’s is elk genre vertegenwoordigd. Wanneer de ACMP (accompagnement) aanstaat bestuur je met je linkerhand via akkoorden of basnoten de begeleiding. Zo kan je met twee handen het geluid van een hele band of orkest creëren. Om nog meer als een band te klinken kan je bij de duurdere keyboards structuren aan de begeleiding toevoegen. Begeleidingen komen vaak met een intro en ending om je nummers te starten en af te sluiten. Breaks, fills, en overgangen zorgen voor duidelijke verschillen tussen de verschillende vormdelen in je arrangementen.

Wat maakt keyboards zo verschillend?

Zoals bij veel instrumenten heb je ook bij keyboards vele prijs- en kwaliteitsverschillen. Maar wat zij nu de verschillen tussen een goedkoop en een duur(der) keyboard en wat is belangrijk om op te letten? Om te beginnen de toetsen van het instrument. Bij de goedkoopste keyboards zijn deze vaak niet aanslaggevoelig. Dit betekent dat ze niet reageren op hard of zacht indrukken en dus kun je weinig dynamiek aanbrengen in je spel.

Keyboards in het duurdere segment hebben altijd aanslaggevoelige toetsten maar ook daar heb je nog grote verschillen in. De toetsen van het klavier zijn meestal wel ongewogen in tegenstelling toet de toetsten van de duurdere elektrische piano’s. Je ondervindt er dus weinig weerstand van. Iets wat soms wat wennen kan zijn als je normaal piano speelt.

Een ander zeer belangrijk aspect wat echt het verschil kan maken is de kwaliteit van de voices (instrumentgeluiden). Welke instrumenten er zijn gesampeld en de kwaliteit van de opnames kan per keyboard erg verschillen. Dit kwaliteitsverschil zie je ook altijd terug in de prijsklasse. De kwaliteit van alle sounds wordt zowel in het goedkopere als in het duurdere segment wel steeds beter.

Een keyboard voor de beginnende pianist

Een keyboard kopen als beginnend pianist kan soms een goed idee zijn. Enige terughoudendheid hebben we hier als muziekwinkel wel in vanwege de ongewogen toeten op een keyboard. Het speelgevoel is daardoor wel heel anders dan op een piano en als je dus later op piano wilt overstappen kan dat erg wennen zijn.

Wat je wel goed kan leren op een keyboard is hoe je akkoorden moet spelen en hoe je vingerzetting het beste is. Het toetsenbord werkt precies hetzelfde en de akkoorden pak je ook op dezelfde manier als op de piano. Het klavier is vaak wel wat kleiner. Digitale piano’s hebben zelden minder dan 88 toetsen terwijl dit bij keyboards juist een uitzondering is. Deze hebben namelijk vaak maar 61 of 76 toetsen. Een groot voordeel van een keyboard is dat een startersexemplaar in bijna alle gevallen een stuk goedkoper is dan een starterspiano.

Een keyboard kan ook fijn zijn als hulpmiddel bij het leren van bekende songs omdat er vaak allerlei handige lesfuncties zijn geïmplementeerd. Het keyboard helpt je bijvoorbeeld met het na- of meespelen van voorgeprogrammeerde nummers. Doordat er bijna altijd een metronoom is ingebouwd werk je ook makkelijk aan je timing en ritmegevoel. Zodoende kan een keyboard een goede eerste stap zijn om te ontdekken of toetsen spelen iets voor jou is!

Een keyboard voor op het podium

Met een keyboard kan je op een perfecte manier een hele band ondersteunen met instrumenten die soms niet allemaal live gespeeld kunnen worden. Een saxofoon in dit nummer, een stringpartij in de ander. De meeste keyboards komen met opslagplekken (banks). Hier kan je vooraf ingestelde geluiden opslaan zodat je snel tussen geluiden kan schakelen tijdens een optreden.

Andere effecten voor op het podium die vaak te vinden zijn op keyboards zijn instellingen als harmony, dual en split. Harmony geeft je een tweede stem, terwijl je maar één toets hoeft in te drukken. Ook deze is afhankelijk van de begeleiding en het gespeelde akkoord. Zo klinkt het altijd goed. Dual geeft je een tweede instrument onder het hoofdinstrument. De splitfunctie verdeelt je keyboard in twee delen, met elke helft een ander instrument. Soms zie je keyboardspelers met twee keyboards om twee geluiden tegelijk te kunnen spelen, maar met dual- en splitfuncties is dit dus niet nodig.

Het verschil tussen keyboards en synthesizers

Omdat ze zoveel op elkaar lijken worden ze wel eens met elkaar verward. Toch zit er een belangrijk verschil tussen keyboards en synths. Het verschil zit hem in de manier waarop het geluid gegenereerd wordt. Bij keyboards zijn alle geluiden gesampeld (van tevoren opgenomen). Bij synthesizers worden deze binnen het instrument gegenereerd. (Digitaal of analoog.) Hierdoor heb je bij synthesizers meer controle over je geluid, met het nadeel dat wanneer je er niet goed mee om kan gaan, je ook een hoop onbruikbare geluiden met een synthesizer kan maken.

Een keyboard heeft alleen maar vooraf opgenomen instrumenten of vooraf geprogrammeerde synthesizer geluiden. Dit betekent niet dat je geluiden helemaal onveranderbaar zijn. Vaak kan je via de live-control of binnen de instellingen de chorus, galm, cutoff, resonantie, attack en release aanpassen. 

Kortom

Een keyboard is er voor de beginnende en de gevorderde muzikant. Voor iedereen bestaat wel een keyboard die bij hem of haar past. Componeren, optreden en leren: met een keyboard kan het allemaal. Let op als beginnend muzikant dat je rekening houdt met een ongewogen klavier en de aanslaggevoeligheid, maar een keyboard geeft je wel snel veel inzicht in hoe muziek werkt. Je leert makkelijk wat akkoorden zijn en hoe je melodieën moet spelen. Met de geluiden en begeleidingen kan je met één instrument al hele nummers componeren. Het heeft eindeloos veel mogelijkheden voor thuis of voor op het podium.

Veelvoorkomende termen bij keyboards:

• Pitch bender: een schuifje dat de tonen een hele of halve noot kan verhogen of verlagen.
• Mod wheel: het wiel op een keyboard wat de klankleur aanpast van bijvoorbeeld. synthesizers.
• Geluidseffecten: geluiden als: voetstappen, vuurwerk, piepende deuren etc.
• Delay: een vorm van echo.
• Reverb: de muzikale term voor galm. (Herhaling.)
• Gewogen klavier: klavier met een verzwaarde toetsaanslag. Kan doormiddel van lood onder de toetsen of hamermechanieken.
• Ongewogen klavier: licht spelende toetsen. Meest gebruikelijk bij keyboards en synthesizers
• Akkoorden: Meerdere noten tegelijkertijd gespeeld die samen tot een harmonieus geheel komen.
• Soundmodule: apparaat of kastje dat zorgt voor geluiden. Kan in een keyboard zitten of los van het bord aangesloten worden. Hier komen extra geluiden en instrumenten vandaan.
• Interne geluiden: geluiden die op het interne geheugen van het instrument staan.
• Sampelen: het opnemen en digitaal maken van een instrument zodat het gebruikt worden in een digitale piano of iets dergelijks.